Parametric Insurance - een korte verkenning

Blog

Wat zijn parametrische verzekeringen?

Je kunt ChatGPT (bijna) alles vragen en dus ook of hij (zij?) een grapje kan bedenken over parametrische verzekeringen. ChatGPT kwam met het volgende: ‘Waarom sluit de boer een parametrische verzekering af? Antwoord: Omdat hij zijn schade vergoed wil krijgen als het regent en niet pas als hij moet huilen.’ Niet alleen over smaak, maar ook over humor valt te twisten. Het is misschien geen goede grap, maar het is wel een goed startpunt voor het beantwoorden van de vraag wat parametrische verzekeringen zijn.

Want wat maakt een parametrische verzekering een parametrische verzekering? Het belangrijkste kenmerk is dat de vraag of en zo ja hoeveel een verzekeraar moet uitkeren wordt bepaald aan de hand van vooraf overeengekomen ‘parameters’. Voorbeelden van parameters die worden gebruikt zijn onder andere windkracht, temperatuur, of, zoals in het grapje van ChatGPT, neerslag.

In de verzekeringsovereenkomst spreken partijen per parameter, dan wel per combinatie van parameters, een of meerdere drempelwaardes af. Als deze drempelwaarde wordt overschreden, dan heeft de verzekerde recht op een uitkering, waarvan de hoogte vooraf is overeengekomen. Soms gaat dat in de vorm van een tabel, waarbij een bepaalde (grotere) overschrijding van de drempelwaarde correspondeert met een vooraf overeengekomen (hogere) uitkering.

In de verzekeringsovereenkomst komen partijen overeen aan de hand van welke data wordt bepaald of een drempelwaarde is overschreden. Het gaat om data die wordt aangeleverd door onafhankelijke derde partijen, zoals bijvoorbeeld weerinstituten. In de verzekeringsovereenkomst wordt dan een specifiek instituut aangewezen en de data van dat instituut zijn beslissend. Verzekeraars baseren zich in de regel op data die al langere tijd wordt bijgehouden, zodat een inschatting van het te verzekeren risico kan worden gemaakt.

Een tweede kenmerk van parametrische verzekeringen is dat als de drempelwaarde wordt overschreden, de verzekeraar is gehouden tot een uitkering, ongeacht de vraag of een verzekerde schade lijdt. Een uitkering is niet afhankelijk van de uitkomst van een onderzoek naar de vraag of en zo ja welke schade een verzekerde lijdt. Een schade-uitkering onder een parametrische verzekering verloopt daardoor sneller dan als een uitkering plaatsvindt op basis van een traditioneel schaderegelingsproces waarbij de verzekeraar eerst, door middel van het inschakelen van een expert, de schade in beeld zal brengen. Het grapje van ChatGPT lijkt dit ook te onderkennen: een uitkering zodra het regent en niet pas na lang wachten (met een huilbui tot gevolg).

Hoe worden parametrische verzekeringen gebruikt?

Parametrische verzekeringen zijn de laatste jaren aan een opmars bezig die lijkt te worden gedreven door de mogelijkheid om parametrische verzekeringen in te zetten ter beheersing van risico’s die samenhangen met natuurrampen (orkanen, aardbevingen en overstromingen) en, in het verlengde daarvan, ook om risico’s te mitigeren die samenhangen met klimaatverandering.

Het verbaast dan ook niet dat parametrische verzekeringen worden ingezet in sectoren waarbij weersomstandigheden direct van invloed zijn op de winstgevendheid van bedrijven. In de landbouwsector worden parametrische verzekeringen door boeren afgesloten om zich te beschermen tegen het risico op een mislukte oogst als gevolg van onwelgevallige weersomstandigheden. Daarnaast worden parametrische verzekeringen ook ingezet door bedrijven die opereren in sectoren zoals de bouw, toerisme en (zonne- en wind)energie waarbij het weer een belangrijke invloed kan hebben op de bedrijfsresultaten.

Parametrische verzekering in het Nederlandse verzekeringsrecht

De derde en laatste vraag die voorligt is hoe parametrische verzekeringen te plaatsen zijn binnen het Nederlandse verzekeringsrecht. De eerste zin van artikel 7:925 BW lid 1 bevat een definitie van het begrip verzekering, te weten: ‘Verzekering is een overeenkomst waarbij de ene partij, de verzekeraar, zich tegen het genot van premie jegens haar wederpartij, de verzekeringnemer, verbindt tot het doen van een of meer uitkeringen, en bij het sluiten der overeenkomst voor partijen geen zekerheid bestaat, dat, wanneer of tot welk bedrag enige uitkering moet worden gedaan, of ook hoe lang de overeengekomen premiebetaling zal duren.’ Er kan weinig discussie over bestaan dat parametrische verzekeringen voldoen aan deze definitie. De tweede zin van artikel 7:925 lid 1 BW bepaalt aanvullend dat een verzekering ‘hetzij schadeverzekering, hetzij sommenverzekering’ moet zijn. Dit roept de vraag op hoe een parametrische verzekering moet worden gekwalificeerd: als schade- of als sommenverzekering.

Artikel 7:944 BW geeft de definitie van schadeverzekering: ‘de verzekering strekkende tot de vergoeding van vermogensschade die de verzekerde zou kunnen lijden’. Indien een verzekering kwalificeert als een schadeverzekering dan is daarop afdeling 2 van titel 7.17 BW van toepassing. In deze afdeling staan onder meer de bepalingen met uitsluitingen voor aard en eigen gebrek (artikel 7:951 BW), opzet en roekeloosheid (artikel 7:952 BW) en het (dwingendrechtelijke) indemniteitsbeginsel van artikel 7:960 BW. Artikel 7:960 BW luidt: ‘De verzekeringnemer zal krachtens de verzekering geen vergoeding ontvangen waardoor hij in een duidelijk voordeliger positie zou geraken. De vorige zin mist toepassing bij voorafgaande taxatie van de waarde van een zaak tot stand gekomen krachtens een aan een deskundige opgedragen beslissing of krachtens een beslissing van partijen overeenkomstig het advies van een deskundige.’ De tweede zin van artikel 7:960 BW biedt de grondslag voor getaxeerde polissen.

De definitie van sommenverzekering is te vinden in artikel 7:964 BW: ‘Sommenverzekering is de verzekering waarbij het onverschillig is of en in hoeverre met de uitkering schade wordt vergoed.’ De tweede zin van artikel 7:964 BW stelt duidelijke grenzen aan het gebruik van de sommenverzekering: ‘[De sommenverzekering] is slechts toegelaten bij persoonsverzekering en bij verzekeringen welke daartoe bij algemene maatregel van bestuur, zonodig binnen daarbij vast te stellen grenzen, zijn aangewezen.’

Een financieel product dat niet beoogt om vermogensschade te compenseren, brengt het risico met zich dat het als speculatie-instrument wordt gebruikt. De wetgever heeft, met het inperken van het gebruik van de sommenverzekering, een wildgroei aan sommenverzekeringen willen voorkomen, met het daarmee samenhangende risico op misbruik. Er is op dit moment nog geen algemene maatregel van bestuur uitgebracht waarin een sommenverzekering is aangewezen.

Een parametrische verzekering heeft als kenmerk dat een vooraf bepaalde uitkering plaatsvindt indien een drempelwaarde wordt bereikt en zonder onderzoek naar de schade. Deze omstandigheid maakt dat een parametrische verzekering duidelijke overeenkomsten vertoont met een sommenverzekering. Tegelijkertijd is het ook denkbaar dat een parametrische verzekering wordt gezien als een schadeverzekering waarbij, op vergelijkbare wijze als bij getaxeerde polissen, partijen vooraf een verzekerde waarde, en daarmee in zekere zin, ook de hoogte van de uitkering, overeenkomen. Er is in Nederland nog geen rechtspraak of literatuur over dit onderwerp en het is ook maar de vraag of in zijn algemeenheid een antwoord kan worden gegeven op de vraag of parametrische verzekeringen als schade- of sommenverzekeringen moeten worden gezien. Een korte (online) zoektocht bracht ook geen internationale inzichten op dit punt. Wel is het interessant om te zien dat men kennelijk in andere jurisdicties (o.a. India en Zuid-Afrika) zoekende is om parametrische verzekeringen in overeenstemming te brengen met een (wettelijke) indemniteitsbeginsel, bijvoorbeeld door (toch) als voorwaarde te stellen dat een verzekerde (in meer of mindere mate) het bestaan van schade moet aantonen. In Nederland valt te verwachten dat in een voorkomend geval door middel van uitleg van de polisvoorwaarden zal moeten worden gekeken of de verzekering in kwestie als een schade- of sommenverzekering moet worden gedefinieerd, net zoals die discussie geregeld is gevoerd ten aanzien van arbeidsongeschiktheidsverzekeringen. Een belangrijk verschil is wel dat parametrische verzekeringen niet en arbeidsongeschiktheidsverzekeringen wel als persoonsverzekeringen zullen worden gezien. Een kwalificatie van een arbeidsongeschiktheidsverzekering als sommenverzekering heeft geen gevolgen voor de vraag of deze is toegestaan (in de zin van artikel 7:964 BW). Dit is anders voor de parametrische verzekering, niet zijnde een persoonsverzekering. De kwalificatie van een parametrische verzekering als sommenverzekering heeft tot gevolg dat deze verzekering bij algemene maatregel van bestuur moet zijn aangewezen (in de zin van artikel 7:964 BW) en kan, indien deze aanwijzing ontbreekt, in potentie tot discussie over de geldigheid van de betreffende verzekering leiden. De tijd zal leren of, en zo ja hoe, deze (kwalificatie)discussie zal worden gevoerd. In een ideale wereld zullen partijen zich eerst op deze kwalificatie bezinnen, eer zij aan parametrische verzekeringen (naar Nederlands recht) beginnen.