Beheerst beloningsbeleid financiële dienstverleners

Blog

Achtergrond

Perverse beloningsprikkels worden wereldwijd gezien als een belangrijke oorzaak van de financiële crisis. Daarbij gaat het met name om prikkels die aanleiding kunnen geven tot het nemen van ongewenste en onverantwoorde risico’s en prikkels die ertoe kunnen leiden dat het klantbelang wordt veronachtzaamd. Daarom zijn in de afgelopen jaren, zowel nationaal als internationaal, verschillende maatregelen genomen met betrekking tot het beloningsbeleid in de financiële sector. De regelgeving over beloningen en het toezicht daarop richt zich vooral op het voorkomen en bestrijden van ongewenste en onverantwoorde prikkels in de beloningen van alle betrokkenen bij een financiële onderneming. Regulering van variabele beloningen en bonussen maakt hiervan een belangrijk onderdeel uit.

Op nationaal niveau is de relevante wetgeving opgenomen in hoofdstuk 1.7 van de Wet op het financieel toezicht (Wft). 

Artikel 1:117 Wft schrijft onder meer voor dat financiële ondernemingen, als onderdeel van de beheerste bedrijfsvoering, een beheerst beloningsbeleid moeten voeren, dat schriftelijk wordt vastgelegd. Het beloningsbeleid moet zijn afgestemd op de omvang en organisatie van de onderneming en op de aard, reikwijdte en complexiteit van haar activiteiten, en moet genderneutraal zijn. De onderneming moet bovendien beschikken over procedures en maatregelen ter implementatie, uitvoering en instandhouding van het beloningsbeleid. Op grond van artikel 1:120 Wft moet een financiële onderneming die verplicht is een bestuursverslag op te stellen daarin ook een beschrijving van het beloningsbeleid opnemen, alsmede hoeveel natuurlijke personen een jaarlijkse beloning van (meer dan) 1 miljoen euro ontvangen en het jaarlijks aan onder haar verantwoordelijkheid werkzame natuurlijke personen uitgekeerde bedrag aan variabele beloningen. Beschikt de financiële onderneming over een website, dan moet de beschrijving (ook) op de website openbaar worden gemaakt. 

De wet maakt onderscheid tussen variabele en vaste beloningen. Onder variabele beloning wordt, blijkens artikel 1:111 Wft, verstaan: het deel van de totale beloning dat geen vaste beloning is en onder vaste beloning wordt verstaan: het deel van de totale beloning dat bestaat uit onvoorwaardelijke financiële of niet-financiële voordelen zoals uitgewerkt in het beloningsbeleid van de onderneming of in overeenkomsten ten behoeve van het verrichten van werkzaamheden voor de onderneming. Voor variabele beloningen geldt een maximum, het zogenoemde ‘bonusplafond’. De hoofdregel is dat de variabele beloning die een financiële onderneming met zetel in Nederland toekent aan een natuurlijk persoon werkzaam onder haar verantwoordelijkheid, ten hoogste 20 procent bedraagt van de vaste beloning van die persoon op jaarbasis (artikel 1:121 lid 1 Wft). Uitzonderingen op de hoofdregel zijn vervat in de artikelen 1:121 lid 2 tot en met 9 en 1:122.

De in hoofdstuk 1.7 Wft vervatte regels duiden wij hierna aan als ‘beloningsregels’.

Onderzoek AFM

Het onderzoek van de AFM naar de naleving van de beloningsregels ziet met name op (1) de aanwezigheid van een schriftelijk beloningsbeleid en (2) de wijze van belonen van medewerkers. Daarbij is ook gekeken naar de inspanningen die op het gebied van sturen en belonen worden geleverd. Het onderzoek is uitgevoerd onder financiële dienstverleners met maximaal 25 fte in dienst, die hebben aangegeven gebruik te maken van de diensten van freelancemedewerkers.

Schriftelijk beloningsbeleid

De meerderheid van de bevraagde partijen blijkt geen schriftelijk beloningsbeleid openbaar te maken (op de website). Verder blijkt dat kleinere ondernemingen minder vaak een schriftelijk beloningsbeleid hebben en dat in de meeste gevallen het beoordelingsproces niet is beschreven of vastgelegd. Dit alles is niet in overeenstemming met de wet.

De AFM benadrukt dat een beheerst beloningsbeleid gebaseerd dient te zijn op geïnventariseerde financiële en niet-financiële risico’s. Om perverse prikkels te voorkomen moeten financiële ondernemingen deze risico’s beheersen, waaronder begrepen is het uitvoeren van een risicoanalyse en het treffen van beheersmaatregelen. Verder geeft de AFM aan dat een beheerst beloningsbeleid niet alleen beloningen in de ruimste zin van het woord omvat – zoals vast salaris, bonus, promotie, auto, pensioen en cursussen – maar ook de criteria voor het toekennen van beloningen – zoals functieprofielen, prestatiecriteria en resultaatsafspraken – en het meten en beoordelen van die criteria. Ook niet-tastbare beloningen kunnen volgens de AFM een grote invloed hebben op de prikkels die medewerkers ervaren. Daarbij wordt bijvoorbeeld gedacht aan waardering door leidinggevenden in de vorm van complimenten, status en betrokkenheid bij interessante projecten.

Wijze van belonen

Zoals hiervoor al aangegeven, kunnen financiële beloningen worden onderscheiden in vaste en variabele beloningen en is de hoogte van variabele beloningen gemaximeerd (bonusplafond). Dit om het risico te minimaliseren dat medewerkers door een variabele beloning in een situatie komen waarin het klantbelang botst met hun eigen financiële belang.

In aanvulling op artikel 1:111 Wft geeft de AFM aan dat het er bij een vaste beloning om gaat dat de formule voor het bepalen van de hoogte van de beloning vooraf is vastgelegd en dat ook het bedrag vooraf vaststaat. De betrokkene weet dan op basis van welke vaste formule hij na afloop van de periode of opdracht een beloning ontvangt, die niet afhankelijk is van de resultaten van de verrichte werkzaamheden.

Voor de uitvoering van het onderzoek heeft de AFM bij de betrokken financiële dienstverleners de samenwerkingsovereenkomsten met freelancemedewerkers opgevraagd. Uit de ontvangen overeenkomsten is gebleken dat financiële dienstverleners freelancemedewerkers nog steeds (volledig) variabel belonen. Daarbij is de hoogte van de beloning meestal gerelateerd aan de nota die de financiële dienstverlener uiteindelijk naar de klant stuurt, of afhankelijk van doelen of prestaties. Dit vindt de AFM niet acceptabel, omdat het in strijd is met de reeds sinds 2015 geldende beloningswetgeving. De financiële dienstverleners die het betreft dienen de overeenkomsten aan te passen om deze in overeenstemming te brengen met de wet.

Ter afsluiting

De AFM roept financiële dienstverleners op na te gaan of zij aan de wettelijke verplichtingen met betrekking tot een beheerst beloningsbeleid voldoen. Mocht het beloningsbeleid niet schriftelijk zijn vastgelegd en/of niet op de website gepubliceerd, en/of het beoordelingsproces niet zijn beschreven of vastgelegd, dan dienen zij daarop actie te ondernemen. Ook variabele beloningen dienen aan de wettelijke eisen te voldoen. Volledig variabele beloningen zijn niet toegestaan. Waar nodig dienen financiële dienstverleners dan ook de arbeidsovereenkomsten en/of overeenkomsten met freelancers aan te passen om deze in overeenstemming met de wet te brengen.