Schade door klimaatverandering steeds vaker onverzekerbaar
Blog
De Autoriteit Financiële Markten (AFM) heeft onderzoek gedaan naar de invloed van klimaatverandering op schadeverzekeringen. De AFM constateert dat bepaalde schade die het gevolg is van klimaatverandering, zoals huisverzakkingen als gevolg van langdurige droogte en overstromingen, niet meer of maar deels wordt gedekt. De AFM wil dat consumenten zich hier bewuster van zijn en ziet graag dat verzekeraars hier duidelijker over communiceren. Ook ziet de AFM graag dat de overheid gaat meedenken over oplossingen voor onverzekerbare schade.
Achtergrond
Het klimaat is een van de belangrijkste veroorzakers van schade. Door klimaatverandering neemt extreem weer toe en ook de schadelast die hierdoor wordt veroorzaakt. De AFM heeft dit geanalyseerd in het rapport ‘De invloed van klimaatverandering op schadeverzekeringen’ dat de AFM op 28 oktober heeft gepubliceerd. Dit artikel wordt in deze blog besproken.
Wereldwijd neemt de schadelast als gevolg van rampen toe. Zo was in de jaren zeventig van de vorige eeuw de gemiddelde schadelast 25 miljard dollar per jaar, in de afgelopen tien jaar was dat 222 miljard dollar. In de Europese Unie was de schade door overstromingen in het eerste decennium van deze eeuw vier miljard euro per jaar. Naar schatting zal dit bedrag oplopen tot 23 miljard euro in 2050.
Ook in Nederland zijn voorbeelden te zien van grote weergerelateerde schades. Zo zorgde een hagelbui in 2016 voor 600 miljoen euro aan schade en zorgde storm Ciara in 2020 voor 84 miljoen euro aan schade.
Verzekerbaarheid van klimaatschade
De gedachte achter een verzekering is dat het collectief de blootstelling van een individu aan een bepaald risico op zich neemt. Hiermee functioneert een verzekering alleen goed als de impact van een risico goed is in te schatten, de risico’s onafhankelijk van elkaar voorkomen en plaatsvinden in een grote risicopool. Als niet aan deze drie voorwaarden wordt voldaan is het of onmogelijk om een premie te berekenen of wordt de verzekering simpelweg te duur. Hierdoor kan schade als gevolg van klimaat(verandering) soms lastig te verzekeren zijn. Het is namelijk lastig in te schatten of klimaatgerelateerde incidenten zich materialiseren en ook de impact hiervan is moeilijk te bepalen. Daarnaast is de klimaatgerelateerde schade vaak groot in omvang. Deze omstandigheden zorgen ervoor dat een premie niet te bepalen of niet te betalen is. Hierdoor komt het voor dat bepaalde risico’s deels of volledig onverzekerbaar zijn.
Verzekeraars die toch klimaatgerelateerde schade willen aanbieden kiezen ervoor bepaalde beperkingen in de dekking in de voorwaarden vast te leggen, om toch bepaalde dekking te kunnen bieden. Hierdoor krijgt de consument te maken met complexe polissen met beperkingen, uitsluitingen, preventie-eisen en veranderende voorwaarden. Hierin schuilt het risico dat consumenten belangrijke dekkingen missen in hun voorwaarden. Hierin schuilt zeker een rol voor de adviseur.
Daarnaast komt het voor dat verzekeraars naar aanleiding van onverwachte vormen van schade of onverwacht grote schade hun premies en voorwaarden aanpassen. De AFM is van mening dat verzekeraars transparant moeten communiceren over dekkingsvoorwaarden en wijzigingen daarin, zodat het voor consumenten en ondernemers duidelijk is wat wel en niet wordt vergoed.
Drie aandachtspunten
De AFM identificeert een drietal aandachtspunten naar aanleiding van het klimaat die de verzekerbaarheid van schade in Nederland bedreigen, te weten neerslag, overstromingen en droogte.
De voorspelling is dat als gevolg van klimaatverandering de hoeveelheid neerslag toeneemt, en met name de kans op extreme neerslag wordt vergroot. Schade door neerslag is voor particulieren doorgaans wel gedekt. Maar voor schade aan zonnepanelen maken verschillende verzekeringen een uitzondering. Consumenten zijn zich hier niet altijd van bewust.
Ook het overstromingsrisico neemt toe. De totale schade voor particulieren in Limburg door de recente overstromingen loopt waarschijnlijk in de honderden miljoenen euro’s. Sommige verzekeraars van zakelijke polissen vergoeden die schade formeel niet, omdat overstromingen zijn uitgesloten. Gedupeerde ondernemers waren zich daar vaak niet van bewust. Particulieren waren in dit geval wel gedekt, maar zouden dat niet zijn geweest als de Maas buiten haar oevers was getreden. Veel consumenten zijn zich niet bewust van dit verschil.
Verder krijgt Nederland steeds meer te maken met langdurige droogte. Naar schatting 800.000 woningen lopen het risico op verzakking en instorting bij daling van het grondwaterpeil. Waar in 2016 nog vier verzekeraars dit risico dekten, doet sinds vorig jaar geen enkele partij dit meer. Met een gemiddeld schadebedrag van 64.000 euro kan de financiële impact voor huishoudens enorm zijn. De AFM vindt het belangrijk dat consumenten in hoog risicogebieden zich hiervan bewust zijn en er in hun financiële planning rekening mee houden als zij een huis kopen of verbouwen.
Zoals hiervoor is aangekaart is schade die veroorzaakt is door het klimaat niet altijd gedekt door verzekeraars. Als schade niet verzekerd is dan moeten consumenten deze in principe zelf dragen. De AFM is van mening dat consumenten meer rekening moeten houden met de mogelijke financiële gevolgen van klimaatschade in hun eigen budgettering. Daarnaast biedt de overheid een vangnet, in de vorm van de Wet tegemoetkoming schade bij rampen. Deze wet is voornamelijk bedoeld voor grootschalige schade zoals door zoet water en aardbevingen, maar kan ook in andere gevallen worden ingezet. Het gaat bij deze wet echter om een tegemoetkoming en niet om vergoeding van daadwerkelijk geleden schade. Daarnaast moet het gaan om schade die redelijkerwijs niet verzekerbaar was. De AFM is van mening dat hierdoor consumenten niet volledig kunnen rekenen op deze regeling. Omdat de schadelast in de komende jaren fors zal toenemen, vindt de AFM dat de overheid en sector gezamenlijk naar oplossingen moeten zoeken voor dit groeiende probleem.
Tot slot
Door de onvoorspelbaarheid en de impact van klimaatverandering wordt klimaatgerelateerde schade in toenemende mate moeilijk verzekerbaar. De AFM ziet hierin risico’s. Als niet aan de genoemde voorwaarden voor verzekerbaarheid wordt voldaan, zijnde dat impact van een risico goed is in te schatten, de risico’s onafhankelijk van elkaar voorkomen en plaatsvinden in een grote risicopool, kan dit niet meer interessant zijn voor verzekeraars. Ik vind het goed dat verzekeraars toch nog manieren proberen te vinden om bepaalde risico’s te dekken door in de voorwaarden beperkingen aan te brengen. Hier moeten de verzekeraars dan wel duidelijk over zijn. Verder ben ik het zeer eens dat het goed is dat de overheid ook gaat kijken hoe de schadelast van klimaatgerelateerde schade verdeeld kan worden over de samenleving.
Keywords
Auteur(s)
General Counsel Alicia Insurance, Alicia Benefits